Ortalama büyüklükteki yıldızların yakıtını tüketip dış katmanlarını kaybetmesiyle geride kalan soluk ve Dünya boyutundaki meyyit yıldız çekirdeklerine “beyaz cüce” ismi veriliyor.
Samanyolu Galaksisi’ndeki yıldızların yüzde 90’ından fazlası beyaz cücelerden oluşuyor. Bir gün Güneş’in de ömrünün sonuna yaklaşıp, beyaz cüceye dönüşeceği biliniyor.
Hayatının son evresindeki bu soğuk yıldızların patlamaları, çoklukla “Tip Ia süpernova” olarak sınıflandırılıyor. Bu patlama çeşidi cihandaki krom, demir ve nikel açısından kıymetli bir kaynak.
Lakin bu patlamaları neyin tetiklediğine dair çok fazla bilgi yok. Independent Türkçe’nin aktardığına nazaran işimdi araştırmacılar, Tip Ia süpernovaların meydana gelebileceği yeni bir yol keşfetti. Bu yolda beyaz cücelerde nükleer silahlarla tıpkı sistem meydana geliyor.
Yeni araştırmada fizikçiler, bilgisayar simülasyonlarına başvurdu ve termonükleer bombanın kozmik bir versiyonunu canlandırdı. Bunun sonucunda minik uranyum kristallerinin meyyit bir yıldızın içinde büyük patlamalara yol açabileceği görüldü.
Beyaz cüceler yaşlandıkça yavaş yavaş soğurken yıldızın içindeki uranyum üzere ağır elementler de kristalleşmeye başlıyor ve çekirdekte “kar taneleri” diye anılan parçacıklar oluşturuyor.
İki hafif elementin, (bu örnekte atom çekirdekleri) nükleer tepkiler sonucu birleşerek daha ağır bir element oluşturmasına füzyon ismi veriliyor. Kâfi ölçüde uranyumun bir ortaya gelmesi de nükleer füzyon tepkileri başlatabiliyor.
Physical Review Letters isimli hakemli bilimsel mecmuada yayımlanan araştırmada, bu tepkilerin yıldızın içindeki sıcaklıkları artırabileceği ve nükleer füzyonu (yani atom çekirdeklerinin birleşme sürecini) başlatıp, yıldızı yok eden muazzam bir patlamaya neden olabileceği ortaya kondu.
ABD’deki Illinois Eyalet Üniversitesi’nden ve araştırmanın müelliflerinden Matt Caplan’a nazaran bu tesir, fisyon tepkilerinin nükleer füzyonu tetiklediği güçlü bir termonükleer silaha, yani hidrojen bombasına benziyor.
Öte yandan Caplan, vardıkları sonucun hala varsayımsal olduğuna dair uyarıyor. Bilim insanına nazaran uranyum kar tanelerinin bir yıldız patlamasına sahiden yol açıp açmayacağını belirlemek için daha fazla araştırmaya muhtaçlık var.
Araştırmanın öbür muharriri, Indiana Üniversitesi’nden nükleer astrofizikçi Charles Horowitz ise “Bu şartların çok ağır bir beyaz cüce içinde doğal olarak meydana gelebilmesine şaşırdım” diyerek şunları söyledi:
“Bulgularımız doğruysa bu termonükleer süpernovalara ve tahminen de başka astrofiziksel patlamalara dair düşünmemiz gereken orijinal bir yol gösteriyor.”
