Almanya’nın Bonn kentindeki iklim görüşmelerinde güçlü ülkeler, fakir ülkeler tarafından “ihanetle” suçlanıyor.
Müzakerelerin son gününde fakir ülkeler, geçmişteki karbon emisyonlarından sorumlu gelişmiş ülkelerin kendilerine verdiği ama bu yıla kadar tam olarak karşılayamadığı maddi takviye kelamını tutmasını istiyor.
Yoksul ülkeler bu maddi dayanakla iklim değişikliğinin yaratmakta olduğu yıkıcı tesirlere hazırlanmak hedefliyor.
Ancak Bonn’daki görüşmelerde ABD ve AB ülkelerinin, bu hususun gündeme girmemesi için uğraştığını söylüyorlar.
Katılımcıların büyük bir kısmı için “zararlar ve telafileri” olarak bilinen bu konsept, global iklim müzakerelerinin en değerli modüllerinden biri.
Gelişmekte olan ülkeler iklim değişikliğinin kendilerini daha fazla etkilediğini lakin bunun yıkıcı tesirleriyle uğraş etmek için daha az ve yetersiz maddi kaynağa sahip olduklarını belirtiyor.
Kosta Rikalı bir etraf örgütü olan Association La Ruta del Clima’dan Adriana Vasquez Rodriquez, “25 yıldır iklim değişikliğinin ziyanlarını yaşıyoruz” diyor ve ekliyor:
“Ailelerimiz meskenlerini, hasatlarını ve hayatlarını kaybetti ve kimse bunun bedelini ödemiyor. Elimizdeki kaynaklar tükeniyor ve daha fazla borçlanmak zorunda kalıyoruz.”
Gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş ülkelerin geçmişte yaptığı karbon salımının iklim değişikliğinde büyük tesiri olduğunu söylüyor.
Bu ülkeler AB ve ABD’nin bu karbon salımındaki sorumluluğu nedeniyle, günümüzde gerçekleşen yıkımlar için tazminat ödemesi gerektiğini savunuyor.
AB ve ABD ise buna karşı çıkıyor. Geçmişe yönelik salımlar nedeniyle ödeme yapmayı kabul ettikleri durumda, önünüzdeki on yıllar hatta yüzyıllar boyunca milyarlarca dolarlık bir yükümlülüğün altına girecek olmaktan korkuyorlar.
Bu husus geçen yıl Glasgow’daki COP26 (Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi Taraflar Konferansı 26) toplantısında gündeme geldiğinde hassas bir istikrar bulunmuş, bir uzlaşıya varılmıştı.
Gelişmekte olan ülkeler, güçlü ülkelerin ödeme yapmayı kabul etmesi durumunda büyük karbon salım kesintileri yapma taahhüdünde bulunmuştu.
Çevre alanında çalışan niyet kuruluşu E3G’den Alex Scott “Bu uzlaşı, ülkelerin maddi dayanak ve ziyanların tazmini konusunda konuşmaya başlayıp kararlar alacağı varsayımına dayanıyordu” diyor ve ekliyor:
“Fakat Bonn’da bu gerçekleşmedi. Bunun yerine sırf, sıkıntıların bir kısmının nasıl çözülebileceği konusunda bir atölye düzenlendi.”
Glasgow’daki uzlaşı, ziyanlar ve tazmin için bir diyalog başlatılmasını içeriyordu.
Yoksul ülkelerden temsilciler, bu atölyenin bu mevzuyu resmen Kasım’da düzenlenecek COP27 toplantısının gündemine sokacağını umuyordu.
Fakat kimi ülkelerin itirazı nedeniyle bu şimdi gerçekleşemedi.
Katılımcılar bir ilerleme sağlanamazsa, bunun COP27 öncesinde oluşması hedeflenen birlik havasına ziyan vereceğini söylüyor.
Küçük Ada Ülkeleri İttifakı (AOSIS) Başmüzakerecisi Büyükelçi Conrod Hunte, “Bu trajik olur” diyor:
“Şu ana kadar neler başarıldı? Pek bir ilerleme olmadığını söyleyebilirim.
“Mutlu muyum? Hayır.”
‘DÜNYAYI PİŞİREN KENDİLERİ’
İklim aktivistleri ise diplomatlardan daha ileri gidiyor.
CAN International kümesinden Tasneem Essop, “Kırılgan ülkeler güçlü ülkeler tarafından ihanete uğruyor. AB, ABD ve başkaları ziyanların tazmininin görüşülmesini engelliyor. Bonn’daki müzakerelerin gidişatı nedeniyle çok büyük hayal kırıklığına uğradık” diyor.
Bazı iklim aktivistleri ise bu hafta “Karbon salımı süratle azalmazsa dünya pişecek” diyen ABD İklim Temsilcisi John Kerry’i eleştiriyor.
Corporate Accountability isimli kuruluştan Rachel Rose Jackson “Yoksul ülkeler, tarihi olarak en fazla karbon salımına yol açmış ülke olan ABD’yi, bunun neden olduğu ziyanı karşılamaya ikna etmek için uğraşırken ABD iklim krizindeki sorumluluğunu üstlenmeyi reddediyor” diyor ve ekliyor:
“Dünyayı pişiren kendileri.”
Müzakerelerin bitmesine bir gün kala, ziyanların tazminini Mısır’daki COP toplantısının gündemine eklemek için az da olsa umut var.
